Historie
Historie
Historie begraafplaats Orthen
Begraafplaats Orthen kent een rijke geschiedenis. Toen het in 1827 verboden werd voor steden met meer dan duizend inwoners om overledenen in het stadscentrum te begraven, moest er een nieuwe begraafplaats komen. Geen gemakkelijke opgave, want het overgrote deel van het ommeland van Den Bosch moest onder water kunnen staan als vijandige legers zich aandienden.
De huidige plek aan de Herven kwam in beeld, maar deze lag binnen het schootsveld van fort Orthen. Er moest daarom toestemming komen van het Ministerie van Oorlog. Na jaren juridisch getouwtrek om de gemeenschappelijke grond en het ophogen van het terrein met maar liefst drie meter, is begraafplaats Orthen in 1858 in gebruik genomen. De aanleg van de begraafplaats nam een jaar in beslag.
Vanaf 1978 droeg de begraafplaats de naam Groenendaal. In 2008 werd die naam vervangen door begraafplaats Orthen. In de Bossche volksmond ook wel bekend als ‘kerkhof Orthen’.
Historie begraafplaats Orthen
Begraafplaats Orthen kent een rijke geschiedenis. Toen het in 1827 verboden werd voor steden met meer dan duizend inwoners om overledenen in het stadscentrum te begraven, moest er een nieuwe begraafplaats komen. Geen gemakkelijke opgave, want het overgrote deel van het ommeland van Den Bosch moest onder water kunnen staan als vijandige legers zich aandienden.
De huidige plek aan de Herven kwam in beeld, maar deze lag binnen het schootsveld van fort Orthen. Er moest daarom toestemming komen van het Ministerie van Oorlog. Na jaren juridisch getouwtrek om de gemeenschappelijke grond en het ophogen van het terrein met maar liefst drie meter, is begraafplaats Orthen in 1858 in gebruik genomen. De aanleg van de begraafplaats nam een jaar in beslag.
Vanaf 1978 droeg de begraafplaats de naam Groenendaal. In 2008 werd die naam vervangen door begraafplaats Orthen. In de Bossche volksmond ook wel bekend als ‘kerkhof Orthen’.
Begraafplaats Orthen in 1858 in gebruik genomen. De aanleg van de begraafplaats nam een jaar in beslag.
1856
Dit was het oorspronkelijke plan voor de begraafplaats op de Orthense Hoven. De begraafplaats moest twee ingangen hebben: één voor de katholieken en één voor de protestanten. De uiteindelijke begraafplaats kreeg een meer vierkante vorm dan op dit oorspronkelijke, rechthoekige plan is geschetst.
1865
Lange tijd bestond de begraafplaats uit een vrijwel vierkante kavel, aan alle zijden voorzien van een talud naar de omringende gracht. Op de kerkelijke begraafplaats was geen plek voor ongewijden. Voor de niet-gelovigen werd in 1865 de gracht tussen de beide toegangen gedempt. Dit is het gele vlak op de afbeelding.
De huidige situatie is afgebeeld met een blauwe lijn.
1877
Op deze kaart is het tracé aangegeven van de ‘Zuid Ooster Spoorweg’. Deze spoorlijn is in 1877 op een hooggelegen dijklichaam aangelegd.
1887
Het katholieke deel van begraafplaats Orthen was van oudsher altijd al veel groter dan het protestantse deel. Op deze kaart staat ongeveer in het midden de huidige kapel aangegeven. Op het protestantse deel staat een gedenkteken, dat inmiddels verdwenen is. Het nog steeds bestaande lijkenhuisje ligt aan de rand van de begraafplaats aan de ongeveer 70 meter brede gracht.
1918
Rond dit jaartal werd het protestantse gedeelte te klein. Deze tekening hoort bij een aanvraag voor een uitbreiding op het naastliggende, licht hellende talud.
1934
Tot 1934 heeft de begraafplaats vrij in het veld gelegen. Op deze kaart staan plannen getekend voor nieuwe woningbouw. Na 1935 is de begraafplaats flink uitgebreid, door de omringende gracht te dempen en op te hogen. Samen met de oorspronkelijke begraafplaats vormt deze uitbreiding het huidige hooggelegen gedeelte van begraafplaats Orthen.
1956
Inmiddels werd de waterhuishouding van het omringende gebied fors verbeterd. Voor latere uitbreidingen was het daardoor niet meer nodig de grond zoveel op te hogen. De nieuwe uitbreidingen liggen dan ook ongeveer twee meter lager dan het oudste deel van de begraafplaats. Op de kaart uit 1956 is nog te zien dat er tussen de begraafplaats en het spoor een sportterrein was gelegen.
1973
Op dit uitbreidingsplan uit 1973 heeft de begraafplaats haar huidige grootte bereikt. De rand van de vorige uitbreiding (rode lijn) is nog te herkennen aan de boombeplanting.
1975
De laatste uitbreiding is mooi zichtbaar op deze luchtfoto uit 1975. Er heeft een grote verandering plaatsgevonden: de Zandzuigerstraat is aangelegd. De ongelijkvloerse kruising met de Orthenseweg en de daarvoor nodige opritten, maakten het onmogelijk om de oude toegangen tot de begraafplaats te behouden. Aan de noordzijde is de daarom de nieuwe toegang gemaakt.
Uitbreidingen
De begraafplaats kent veel uitbreidingen, van klein tot groot. Deze oude grenzen zijn veelal niet meer herkenbaar, doordat de grafakkers continu heringericht zijn. Hierop is een uitzondering: het hoogteverschil tussen het oude hooggelegen gedeelte en het laaggelegen nieuwe gedeelte is nog zichtbaar. De structuur van het oude gedeelte is dichter van opzet dan het nieuwe gedeelte.
1856
Dit was het oorspronkelijke plan voor de begraafplaats op de Orthense Hoven. De begraafplaats moest twee ingangen hebben: één voor de katholieken en één voor de protestanten. De uiteindelijke begraafplaats kreeg een meer vierkante vorm dan op dit oorspronkelijke, rechthoekige plan is geschetst.
1865
Lange tijd bestond de begraafplaats uit een vrijwel vierkante kavel, aan alle zijden voorzien van een talud naar de omringende gracht. Op de kerkelijke begraafplaats was geen plek voor ongewijden. Voor de niet-gelovigen werd in 1865 de gracht tussen de beide toegangen gedempt. Dit is het gele vlak op de afbeelding.
De huidige situatie is afgebeeld met een blauwe lijn.
1887
Het katholieke deel van begraafplaats Orthen was van oudsher altijd al veel groter dan het protestantse deel. Op deze kaart staat ongeveer in het midden de huidige kapel aangegeven. Op het protestantse deel staat een gedenkteken, dat inmiddels verdwenen is. Het nog steeds bestaande lijkenhuisje ligt aan de rand van de begraafplaats aan de ongeveer 70 meter brede gracht.
1934
Tot 1934 heeft de begraafplaats vrij in het veld gelegen. Op deze kaart staan plannen getekend voor nieuwe woningbouw. Na 1935 is de begraafplaats flink uitgebreid, door de omringende gracht te dempen en op te hogen. Samen met de oorspronkelijke begraafplaats vormt deze uitbreiding het huidige hooggelegen gedeelte van begraafplaats Orthen.
1956
Inmiddels werd de waterhuishouding van het omringende gebied fors verbeterd. Voor latere uitbreidingen was het daardoor niet meer nodig de grond zoveel op te hogen. De nieuwe uitbreidingen liggen dan ook ongeveer twee meter lager dan het oudste deel van de begraafplaats. Op de kaart uit 1956 is nog te zien dat er tussen de begraafplaats en het spoor een sportterrein was gelegen.
1975
De laatste uitbreiding is mooi zichtbaar op deze luchtfoto uit 1975. Er heeft een grote verandering plaatsgevonden: de Zandzuigerstraat is aangelegd. De ongelijkvloerse kruising met de Orthenseweg en de daarvoor nodige opritten, maakten het onmogelijk om de oude toegangen tot de begraafplaats te behouden. Aan de noordzijde is de daarom de nieuwe toegang gemaakt.
Uitbreidingen
De begraafplaats kent veel uitbreidingen, van klein tot groot. Deze oude grenzen zijn veelal niet meer herkenbaar, doordat de grafakkers continu heringericht zijn. Hierop is een uitzondering: het hoogteverschil tussen het oude hooggelegen gedeelte en het laaggelegen nieuwe gedeelte is nog zichtbaar. De structuur van het oude gedeelte is dichter van opzet dan het nieuwe gedeelte.
